نوزاد و مراقبت از نوزاد یکی از دغدغه های اصلی والدین است و لازم است والدین مواردی از قبیل زمان گرسنگی، خواب، تغذیه نوزاد و … را بدانند تا بتوانند از نوزاد خود به راحتی مراقبت کنند .  بعد اتغذیهز تولد مراقبت ها دو دسته اند که اولین آنها توسط پزشکان انجام می شود و شامل بررسی دمای بدن ، تعداد نبض و تنفس  ، قد و وزن و اندازه گیری دور سر است .

دومین مراقبت ها توسط والدین است . در سی روز اول مراقبت ها خاص تر هستند . نکاتی از قبیل مراقبت از بند ناف ، قنداق کردن نوزاد ، شیر دادن به نوزاد ، آروغ زدن ، ماساژ نوزاد ، حمام کردن ، تعویض کردن پوشک نوزاد ، پوشاندن لباس نوزاد مراقبت از نقاط نرم بدن و هچنین پوست نوزاد و خوابانیدن و ارتباط برقرارکردن با نوزاد از مهمترین نکاتی هستند که با یاد گرفتن صحیح آنها ، مراقبت از نوزاد به شکل درستی انجام می شود . در ادامه به اختصار به توضیح این نکات می پردازیم .

بند ناف نوزاد

بند ناف در دوران بارداری نقش انتقال غذا وحتی اکسیژن رسانی به بدن نوزاد را دارد اما بعد از به دنیا آمدن جنین به شکل پوست سیاهی است که نباید آسیبی به آن برسد تا بعد از حدود ده روز خشک شود و بیافتد . دراین مدت بند ناف نباید عفونی شود .

خواب نوزاد

خواب از مقوله های مهم دوران نوزادی است و به رشد مغز نوزاد کمک می کند . زمان خواب در نوزادان متفاوت است بعضی از آنها تمام شب را بیدارند وبرخی روز خواب کمتری دارند . اصولا نوزادان در طول شبانه روز باید ۱۲ تا ۱۸ ساعت بخوابند که تا ۲۰ ساعت هم ممکن است طول بکشد . در این زمان باید نور فضای اتاق مناسب باشد تا نوزاد کم کم فرق بین شب و روز را بفهمد . مثلا درروز نور اتاق زیاد باشد و در شب نور کم . دیگر اینکه بهتر است نوزاد را در هنگام خوابانیدن تکان ندهید چون تبدیل به عادت شده و در سنین بالاتر مشکل ساز خواهد بود .

طول خواب نوزدان

نوزادان تا شش هفتگی الگوی منظمی برای خواب ندارند در طول روز بعضی بیشتر وبعضی کمتر می خوابند البته این بستگی به سبک زندگی والدین نیز دارد . از شش هفتگی به بعد عادت خواب کودکان شیر خوار تغییر می کند و در طول روز خواب کمتر و در طول شب خواب بیشتری خواهند داشت . مراحل خواب نوزادان همانند بزرگسالان متفاوت است ‌.

مرحله رم (rem) که خواب سبک است و چشم ها به سرعت به عقب وجلو حرکت می کنند . مرحله بعدی مرحله غیر رم است که آن هم به چرت زدن ، خواب سبک  و خواب سنگین و خواب خیلی سنگین تقسیم می شود که خواب به ترتیب از مرحله اول شروع شده و بالعکس تمام می شود .

بهترین وضعیت برای خواب کودک

بهترین وضعیت برای خواب کودک ، خواباندن او به جهات مختلف است چون همانطور که می دانید استخوان های جمجمه نوزاد نرم است و با خواباندن او به یک طرف ، شکل می گیرد .

نکته آخر اینکه سعی کنید هنگام خواب نوزاد از انجام کارهایی که منجر به ایجاد سندروم مرگ ناگهانی در نوزاد می شود بپرهیزید که شامل وسیله هایی که باعث تنفس غیر عادی ، گرم شدن بیش از حد نوزاد و همچنین تجملات اتاق نوزاد می شود .سندروم مرگ ناگهانی در نوزادان به دلایل مختلفی از قبیل تولد زودتر از موعد ، وزن بسیار کم نوزاد ، نوزاد مادران زیر بیست سال همچنین در دوقلو زایی اتفاق می افتد‌ .

تغذیه نوزاد

از مهمترین نکات مراقبت از نوزاد تغذیه نوزاد با شیر مادر است . شیر مادر که در روزهای اول آغوز نام دارد اگر چه بسیار کم است اما برای نوزاد مفید و کافی است و همه ویتامین های مورد نیاز بدن نوزاد را فراهم می کند و او را در مقابل بیماری ها واکسینه می سازد و آنها از سلامت بیشتری برخوردار هستند . البته شیرمادر ویتامین دی را برای نوزاد تامین نمی‌کند. بنابراین در مورد مصرف مکمل ویتامین دی با پزشک مشورت کنید .

تغذیه با شیر مادر

شیر مادر در ابتدا کمتر وهر چه او بزرگتر می شود افزایش می یابد. اینکه نوزاد وزن گیری مناسبی داشته باشد نشان دهنده تغذیه کافی اوست . تغذیه با شیر مادرهم برای مادر و هم برای نوزاد مزایای فراوانی دارد . ازجمله  آن میتوان به محافظت نوزاد در برابرعفونت ها و بیماری آسم وهمچنین سندرم مرگ ناگهانی نوزاد اشاره کرد . برای مادر نیزابتلا به سرطان سینه وتخمدان را کاهش می دهد . نتیجه آن که نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند سالم تر وشاداب تر از بقیه نوازادان هستند .

سکسکه در نوزاد

انقباضات ناگهانی دیافراگم را سکسکه می گویند که به علت التهاب یا تحریک این عضله می باشد . سکسکه خطرناک نیست اما پدر و مادر باید درباره آن بدانند . روش های مختلفی برای متوقف کردن سکسکه وجود دارد . روش های قدیمی که اغلب پر خطر هستند مثل ضربه زدن به پشت نوزاد ،ترساندن و غیره . خوابانیدن به پشت وگرفتن آروغ نوزاد از بهترین روش های متوقف کردن سکسکه است . اگر نوزاد در فواصل زمانی مشخص تغذیه شود دچار سکسکه کمتری می شود . البته با رشد کودک سکسکه کردن  هم کاهش می یابد

علل بروز سکسکه در نوزادان

• خوردن زیاد شیر
• وارد شدن مقدار زیادی هوا به داخل دهان
• بیماریهای تنفسی مانند آسم
• سرمای هوا
• وجود گرد و غبار در هوا همچنین بوهایی مانند بوی عطر.

پس همیشه علت را جستجو کنید و سپس به برطرف کردن آن اقدام کنید .

روش های کاهش سکسکه در نوزادان

• آروغ گرفتن
• تغییر وضعیت سر
• دادن مقداری آب گرم
• دادن پستانک
• گرم کردن
• مالیدن پشت نوزاد
• دادن مقداری آب قند نیز می تواند تسکین دهنده سکسکه باشد.

رفلاکس نوزاد

رفلاکس به معنی برگشت غذا از معده به بیرون است که معمولا با بزرگتر شدن کودک از بین می رود . اين موضوع به عوامل زیادی بستگی دارد از قبیل طاق باز خوابیدن نوزاد ، رژیم مایع نوزادن ، التهاب معده و روده و گاهی هم حساسیت غذایی به شیر . همچنین اضافه نکردن وزن کودک ، استفراغ شدید و بالا آوردن خون و بیماریهای معده و روده از دیگر علائم رفلاکس نوزاد است . برای درمان رفلاکس در درجه اول وعده های غذایی او را کمتر و دفعاتش را بیشتر کنید . آروغ گرفتن از کودک ، عمودی نگه داشتن او ، حذف غذاهای آلرژی زا و … از دیگر راههای درمان رفلاکس است .

اولین دندان نوزاد

اغلب نوزادان در ۶ ماهگی شروع به درآوردن دندان می کنند . َاین پروسه شامل درد در لثه می باشد ‌که می توان با گذاشتن حوله سرد روی لثه ها درد را کاهش داد . در این زمان ممکن است فرزند شما چیزی نخورد یا ننوشد که کاملا طبیعی است اما می توان با دادن سوپ آبکی به فرزندتان از ضعف او جلوگیری کرد . ماساژ لثه ، استفاده از دندان گیر و پستانک و غیره از روشهای تسکین درد است . در زمان درآوردن دندان سطح ایمنی نوزاد که از مادر به نوزاد می رسید پایین آمده وبدن او مجبور است خود این ایمنی را فراهم کند .بنابراین در این زمان ممکن است لثه عفونی شود  واین باعث تب شود . دراین مواقع حتما به پزشک مراجعه کنید .

در هر نوزاد زمان درآوردن دندانها متفاوت است . بعضی در سه ماهگی و اکثرا در شش ماهگی اولین دندانه را درمی آورند . معمولا ترتیب درآوردن دندانها به این گونه است که ابتدا دو دندان مرکزی پایینی و سپس دو دندان مرکزی بالایی در می آید .  آخرین دندان که در سال دوم رشد مکنند شامل دندانهای آسیاب دوم در بالا و پایین در عقب هستند که در سه سالگی کودک بیست دندان خواهد داشت  ودر اواخر شش سالگی این دندانهای شیری می افتند و جای خود را به دندانهای دائمی خواهند داد. دراین زمان لازم نییست دندانهای نوزاد را مسواک بزنید فقط کافی است با کشیدن یک دستمال تمیزروی لثه ها ، دندانها را تمیز کنید .

زردی در نوزادان

همانطور که قبلا هم گفته شد وقتی سطح بیلی روبین در خون بالا می رود پوست نوزاد زرد می شود . زردی معمولا از صورت شروع شده و کم کم به دستها می رسد . شیرمادر و یا حتی شیر خشک باعث زردی در نوزادان نمی شود اما اگر مایعات بدن نوزاد که از طریق شیر به بدن نوزاد می رسد کم شود ، دچار زردی می شود . نشانه های زردی در نوزادان شامل ادرار تیره ، مدفوع بی رنگ ، خستگی ، گریه کردن با صدای بلند و مکیدن شیر با بی میلی . راه درمان زردی فتو تراپی است که هم می توان در بیمارستان انجام داد هم با اجاره کردن درمنزل انجام داد .

التهاب آلت تناسلی در نوزادان پسر

یکی از نکاتی که در مراقبت از نوزاد باید رعایت کرد بهداشت آلت تناسلی و نیز تشخیص بیماریهای تناسلی نوزادان به خصوص پسران می باشد .التهاب پوست کلاهک آلت تناسلی در نوزادانی که ختنه نشده اند اتفاق می افتد . این نوع التهاب به شکل ترشحات سفید رنگ زیر پوست کلاهک است و با ختنه کردن برطرف می شود . قبل از ختنه اگر قرمزی یا ترشحی دیده شود باید پوست را کنار زده و از پماد مرطوب کننده استفاده شود  و حتما شستشو شود  . البته در ۹۹درصد نوزادان این مشکل با ختنه کردن برطرف می شود . چه بسا اگر التهاب درمان نشود احتمال عفونی شدن آن زیاد است .