قبل و در طول دوران بارداری لازم است مراقبتهایی توسط پزشک انجام شود تا بارداری با سلامت کامل طی شود . از این مراقبتها انجام سونو گرافی های مختلف در طی هفته ها و ماههای دوران بارداری است که هر کدام زمان مشخصی دارند و بر حسب سونو گرافیهای قبلی ممکن است سونوگرافی های بعدی هم انجام شوند . در این مقاله سایت بارداری نی نی ناش سونوگرافی های مهم دوران بارداری مورد تشریح و بررسی قرار می دهیم.
۷ نوع سونوگرافی وجود دارد که برای تشخیص عوامل مختلف به کار می رود .
سونوگرافی واژینال :
این سونوگرافی در اوایل بارداری انجام می شود که بوسیله مبدل میله ای مخصوص از داخل واژن تصویربرادری می شود .
سونوگرافی استاندارد یا سنتی :
در این نوع سونوگرافی مبدل روی شکم قرار می گیرد و تصاویر دوبعدی از جنین نشان داده می شود .
سونوگرافی پیشرفته :
این سونوگرافی با تجهیزات پیشرفته همانند سونوگرافی استاندارد عمل می کند .
سونوگرافی داپلر :
نشان دادن اجسام متحرک بوسیله فرکانس های امواج فراصوتی به عهده ی این نوع تصویربرداری است .
سونوگرافی سه بعدی :
تصاویر سه بعدی از جنین به وسیله نرم افزار و میله ی مخصوص نیز به عهده این نوع از سونوگرافی است .
سونوگرافی چهاربعدی :
این نوع سونوگرافی که سونوگرافی سه بعدی پویا هم گفته می شود به وسیله ی اسکنرهای مخصوص صورت و حرکات جنین را تصویربرداری می کند .
اکوکاردیوگرافی :
به منظور تشخیص نقوص مادرزادی قلب جنین با استفاده از امواج سونوگرافی آناتومی قلب جنین بررسی می شود .
در طول دوره بارداری بنا به درخواست پزشک و شرایط خانم باردار می توان سونوگرافیهای متعددی انجام داد که نتیجه آن در زمان سونوگرافی روی مانیتور نشان داده خواهد شد . در اوایل بارداری سونوگرافی واژینال انجام می شود تا مشخص شود که حاملگی خارج رحمی است یا مولار . در سونوگرافیهای سنتی مقداری ژل روی شکم مالیده می شود و متخصص با کشیدن مبدل روی شکم امواج صوتی را به داخل رحم هدایت می کند . این امواج صوتی پس از برخورد به استخوانه و بافتها به مبدل برمی گردد و روی مانیتور به صورت تصاویر سیاه و سفید نشان داده می شود . به طور معمول سونوگرافی برای تشخیص وضعیت جنین و نیز تشخیص نقص های مادرزادی بکار برده می شود و معمولا به همراه آزمایش های غربالگری و آمنیوسنتز انجام می شود تا نتیجه دقیق تری گرفته شود .
دلایل انجام سونوگرافی
سه ماهه ی اول بارداری
۰ وجود بارداری
۰ تشکیل شدن قلب جنین
۰ سن بارداری
۰ بررسی بارداری مولار یا خارج رحمی
۰ بررسی بارداری غیرطبیعی
سه ماهه ی دوم
۰ بررسی ناهنجاریهای جنین
۰ هفته ی ۱۳ تا ۱۴ سونوگرافی ان تی بررسی سندروم داون
۰ هفته ی ۱۸ تا ۲۰ بررسی ناهنجاریهای مادرزادی
۰ بررسی دوقلوبودن
۰ بررسی سن و رشد جنین
۰ بررسی مرگ داخل رحمی
۰ تشخیص افزایش و کاهش مایع دور جنین
سه ماهه ی سوم
۰ تشخیص ناهنجاریهای لگن و رحم مادر
۰ تشخیص محل قرار گرفتن جفت
۰ مشاهده ی جنین مرده در داخل رحم
۰ مشاهده چگونگی قرار گرفتن جنین در رحم
۰ بررسی حرکات جنین
عوارض سونوگرافی بر مادر و جنین
اینکه امواج فراصوتی چه تاثیری در افراد دارند هنوز بررسی نشده اما سونوگرافی سه بعدی و چهاربعدی تاثیر بدی بر جنین دارد و فقط باید در موارد ضروری انجام شود البته اگر به درستی و با دقت انجام شود خطری ندارد . به طور کلی سونوگرافی زمانی انجام می شود که مشکل پزشکی وجود داشته باشد در غیر اینصورت نیازی به انجام آن نیست .
نتیجه سونوگرافی تا چه حد درست است ؟
اگر در سونوگرافی صدای قلب جنین شنیده نشود دال بر مشکل حادی نیست چون می تواند دلایلی مانند بزرگ بودن شکم ، عدم اطلاع صحیح از تاریخ آخرین قاعدگی و به عقب برگشتن رحم را داشته باشد . اگر در هفته ی ۷ بارداری کیسه آب مشاهده نشود مشکل وجود خواهد داشت . در تخمین سن بارداری پزشک از سونوگرافی و میزان سطح هورمونها و تاریخ آخرین روز قاعدگی تاریخ زایمان را مشخص خواهد کرد هر چند ممکن است تاریخ آخرین قاعدگی درست نباشد و سن بارداری به درستی محاسبه نشود . برای تعیین جنسیت جنین در هفته های ۱۸ تا ۲۰ بارداری و تعیین تاریخ زایمان و محل قرارگرفتن جفت می توان از سونوگرافی استفاده کرد . البته چگونگی قرارگرفتن جنین می تواند در پیش بینی جنسیت جنین موثر باشد .
سونوگرافی های رایج در دوران بارداری
سونوگرافی ترانس واژینال :
اولین سونوگرافی که در بارداری باید انجام دهید ترانس واژینال است . در این سونوگرافی پزشک می تواند داخل رحم را مشاهده کند و آنرا بررسی کند . در هفته ۵ تا ۸ بارداری می توان ترانس واژینال را انجام داد و تاریخ زایمان و سن جنین را تشخیص داد .
سونوگرافی ان تی :
برای بررسی مایع پشت گردن جنین در هفته ۱۱ تا ۱۴ این سونوگرافی انجام می شود . اگر مایه بیشتر از حد معمول باشد احتمال اینکه جنین به سندروم داون مبتلا باشد زیاد است . در این سونوگرافی میزان رشد جنین ، ساختار مغز و ضربان قلب نیز بررسی می شود .
سونوگرافی آنومالی اسکن:
در هفته ی ۱۸ بارداری آنومالی اسکن یا غربالگری دوم انجام می شود تا بررسی شود که جنین چقدر رشد کرده است . در این سونوگرافی مغز ، نخاع ، کلیه ها ، قلب ، مثانه ، شکم و اندام های جنسی بررسی می شود . جنسیت در این سونوگرافی تعیین می شود چرا که اندام های جنسی قابل رویت هستند . مقدار مایع آمنیوتیک ، بند ناف ، ضربان قلب و موقعیت جفت نیز در این سونوگرافی بررسی خواهد شد .
سونوگرافی داپلر جریان خون :
در صورتیکه غربالگری دوم مشکلی داشته باشد سونوگرافی داپلر انجام می شود . همچنین در این سونوگرافی محیط دور سر جنین و بلندترین استخوان ساق پا اندازه گیری می شود . سطح مایع آمنیوتیک و جریان خون بند ناف در صورت وجود مشکل در این سونوگرافی اندازه گیری می شود و سزارین یا القای زایمان درخواست داده خواهد شد .
سونوگرافی چهاربعدی :
در این سونوگرافی تصاویر واضحی از چهره ی جنین ، ضربان قلب ، مکیدن انگشت و حتی استخوانهای کوچک جنین نشان داده می شوند . بنابراین می توان هر مشکلی را با استفاده از این سونوگرافی تشخیص داد .
علل انجام سونوگرافی بارداری
معمولا برای تعیین تاریخ زایمان و سن بارداری از سونوگرافی بهره گرفته می شود البته برای موارد زیادی می توان از سونوگرافی استفاده کرد .
۰ سقط جنین :
اگر خانمی در اوایل بارداری دچار خونریزی شود ممکن است جنینش سقط شده باشد . برای روشن شدن این موضوع پزشک درخواست سونوگرافی خواهد کرد . ضربان قلب جنین در هفته ۶ تا ۷ بارداری شنیده خواهد شد البته ممکن است صربان کمی دیرتر هنم شنیده شود بنابراین جای نگرانی نیست . در هفته های بعد هم می توان سونوگرافی را تکرار کرد .
۰بارداری خارج رحمی :
اگر خانمی خونریزی داشته باشد ممکن است حاملگی خارج رحمی داشته باشد . سونوگرافی به این علت انجام می شود که مشخص شود جنین در کجا قرار گرفته است . در این بارداری جنین وجود ندارد و جفت هم غیرطبیعی است .
۰ مشخص نبودن سن بارداری :
اگر به هر دلیلی تاریخ قاعدگی مشخص نباشد پزشک از عکس سونوگرافی سن بارداری را تشخیص خواهد داد . این سونوگرافی در هفته ۶ و ۷ بارداری قابل انجام است .
۰ بارداری چندقلویی :
در صورتیکه اندازه های مادر بزرگ باشد یا از روش های کمک باروری استفاده شده باشد در سونوگرافی تعداد جنین قابل دیدن است .
۰ انجام سزارین :
به دلایلی عمل سزارین باید جایگزین زایمان طبیعی شود . این دلایل با سونوگرافی مشخص خواهند شد .
۰۱ اگر مادر مبتلا به دیابت باشد و جنین بزرگتر از حد طبیعی باشد .
۰۲ اگر مسیر بیرون آمدن جنین بوسیله جفت بسته باشد .
اهمیت انجام سونوگرافی های بارداری
سونوگرافی یکی از مهم ترین روشهایی است که در طول بارداری مورد استفاده قرار می گیرد تا پزشک از سلامت مادر و جنین مطلع شود . این روش هیچ عارضه ای ایجاد نمی کند و نباید نگران بود که برای جنین خطری ایجاد می کند البته در مواردی که نیاز باشد سونوگرافی های سه یا چهار بعدی انجام شود باید به دست متخصص حاذق انجام شود تا آسیبی به جنین نرسد .
معانی اصطلاحات انگلیسی در سونوگرافی بارداری
اصطلاح ای سی برای اندازه گیری دور شکم در ماههای آخر بارداری بکار برده می شود . با کمک آیتمهای دیگر می توان وزن جنین را هم اندازه گرفت .
اصطلاح ای اف آی اندازه سطح مایع آمنیوتیک.
اصطلاح اف اچ ار تعیین تعداد ضربان قلب
اصطلاح اف ال اندازه استخوان فمور یا ران پای جنین .
اصطلاح اچ سی اندازه دور سر جنین .
اصطلاح ای اف دبلیو وزن تخمینی جنین .
اصطلاح ان بی استخوان بینی .
البته اصطلاحات دیگری هم وجود دارند اما مهمترین آنها گفته شد تا بتوانید از وضعیت جنینتان اطلاع یابید .
سخن آخر
سونوگرافی یکی از روشهای کم خطر است که در طول دوران بارداری اهمیت زیادی دارد چرا که می توان از سلامت مادر و جنین مطلع شد . برای انجام سونوگرافی حتما با پزشک مشورت کنید تا دچار خطر نشوید چرا که اگر این کار به درستی انجام نشود می تواند خطر ساز باشد .
