اینکه چرا مادران باید دنبال راههایی برای افزایش شیر خود باشند موضوع مهمی است چرا که نوزاد تا شش ماه نباید به جز شیر مادر هیچ نوع ماده غذایی و آب بخورد مگر در موارد خاص . شیر مادر به تنهایی می تواند همه ی مواد غذایی مورد نیاز نوزاد را تامین کند . از شش ماهگی به بعد می توان به تدریج مواد غذایی جامد را به غذای نوزاد اضافه کرد . در این مقاله راه های افزایش شیر مادر بعد زایمان در مجله بارداری و زایمان نی نی ناش را بررسی میکنیم.

چگونگی تولید شیر و شیردهی پستانی به نوزاد

وظیفه ی تولید شیر در پستان به عهده ی غدد تولید شیر است که این غدد دارای حفره های کوچکی به نام آلوئول هستند که شیر در آنها تولید می شود . این حفره ها با ماهیچه هایی محاصره شدند که به مجاری شیر فشار می آورند تا شیر به نوک پستان جاری شود . در دوران بارداری روند تولید شیر در حال تکامل است و در سه ماهه ی دوم بارداری پستان آماده ی شیردهی است که اگر جنین نارس بدنیا آمد مادر بتواند به او شیر دهد .

علل کمبود تولید شیر

برای اینکه بفهمیم شیر مادر به اندازه ی کافی است یا نه می توان از روی وزن گیری جنین این موضوع را فهمید . اگر نوزاد وزن گیری مناسبی نداشته باشد احتمالا شیر مادر کافی نیست . مهمترین دلایل کاهش تولید شیر در پستانها می تواند موارد زیر باشد
کمبود غدد شیری در پستانها
مشکلات غدد درون ریز یا مشکلات هورمونی
انجام جراحی روی بافت پستان
مصرف داروهای ضد بارداری
مصرف داروهای خاص که روی تولید شیر اثر می گذارند .
مشکلات مکیدن نوزاد
مشکلات مربوط به زردی نوزاد
تغذیه ی کمکی با شیرخشک

عوامل موثر بر تولید شیر مادر

بعد از زایمان عواملی وجود دارند که باعث می شوند شیر مادر کم شود . استرس ، کم خوابی و مصرف الکل از جمله این عوامل است . پس سعی کنید آرام باشید و استرس نداشته باشید ، به میزان لازم بخوابید و استراحت کنید و دخانیات و الکل استفاده نکنید چراکه باعث کاهش تولید شیر خواهد شد .

راههای افزایش تولید شیر مادر

بسیاری از زنان بعد از زایمان تصور می کنند شیرشان کم است و از اینرو نوزاد آنها گرسنه می ماند . در هفته های اول بعد از زایمان ممکن است شیر مادر کم باشد اما به مرور زمان و مکیدن سینه ی مادر توسط نوزاد تولید شیر بیشتر شده و نوزاد می تواند مواد مغذی لازم را دریافت کند . راه های افزایش شیر مادر با روش هاي مختلفي قابل اجرا مي باشد. از جمله اینکه آب زیاد بنوشید در رژیم غذایی خود سبزیجات و میوه جات را فراموش نکنید غلات و آجیل بخورید خصوصا مغز بادام . دانه های شنبلیله کنجد و زنجبیل بسیار موثر هستند . برای سلامتی خود و نوزاد از شیر استفاده کنید . مصرف سیگار در تولید شیر اثر زیادی دارد .

یک نکته برای زیاد کردن شیر مادر

سعی کنید اوایل زایمان شیر خود را ندوشید چرا که کودک می تواند با سیگنالهایی که از خود تولید می کند باعث شود شیر بیشتری نسبت به پمپ تولید کند .
به هر حال اینکه شیر تولید شده می تواند کودک را سیر کند یا نه می توان از روی وزن نوزاد تشخیص داد . اگر مادر تصور ‌کند شیرش به اندازه ای نیست که نوزاد را سیر کند باید نکات زیر را رعایت کند .

شیردهی مستمر

اگر نوازاد بطور مستمر شیر بخورد خودبخود تولید شیر بیشتر شده و جای نگرانی نیست .

دوشیدن شیر اضافی

اگر نوزاد نتوانست همه ی شیر تولید شده را مصرف کند بهتر است با دوشیدن آن را تخلیه کنید تا از انباشته شدنش جلوگیری کنید .

اردوی شیردهی

بعضی اوقات تمام وقت خود را صرف شیردادن به نوزاد کنید و استراحت و تغذیه مناسب داشته باشید .

استراحت کافی

خواب و استراحت کافی داشته باشید .

شیردادن از هر دو پستان

شیردهی از هر دو پستان خیلی مهم است . بعد از هر بار شیردهی اجازه دهید شیر به صورت کامل تخلیه شود چرا که نوزاد می تواند از شیر پسین که بسیار پرخاصیت و چرب است استفاده کند . به دلیل وجود شیر پسین از هر دو پستان شیردهی را ادامه بدهید .

ماساژ پستان

ماساژ دادن پستانها باعث روان شدن مجاری شیر می شود .
تماس پوستی با نوزاد هنگام شیردهی : یکی از راههای افزایش تولید شیر تماس پوستی با نوزاد است که باعث می شود مادر و نوزاد روابط عاطفی برقرار کنند و با این کار هورمونهای شیردهی بیشتری آزاد شود .

پستانک ممنوع

سعی شود از پستانک و شیرخشک استفاده نشود مگر در صورت دستور پزشک .

سینه بند مناسب

استفاده از سینه بند مناسب و راحت و آزاد از مواردیست که سبب تولید بیشتر و مسدود نشدن مجاری شیر می شود .

غذای جامد کمکی

اگر نوزاد زیر۶ ماه دارد از دادن غذای جامد کمکی و آب و شیرخشک خودداری کنید.

عدم مصرف الکل و نیکوتین

این دو ماده در دوران بارداری و شیردهی مضر هستند و باعث کاهش تولید شیر می شوند و در روند رشد جنین تاثیر منفی دارند .

تداخل داروها

اگر داروی خاصی مصرف می کنید حتما با پزشک مشورت کنید تا تداخلی با شیردهی نداشته باشد .

غذاهایی ‌که باعث می شوند تولید شیر افزایش یابد

يكي از راه های افزایش شیر مادر توجه به نقش پر رنگ تغذیه در تولید شیر مادر باید توجه بیشتری به آن کرد که در اینجا به آن پداخته خواهد شد . بعضی مواد غذایی هستند که باعث می شوند تولید شیر افزایش یابد البته با شیر دادن مکرر تولید شیر افزایش یافته اما مصرف بعضی مواد خوراکی باعث ارتقای کیفیت شیر تولید شده خواهد شد . برخی از این مواد غذایی در زیر آمده است .

۰اسفناج

این ماده غذایی حاوی فیتواستروژن است که باعث می شود سطح سلامت بافت پستان بالا رود که به علت دارابودن کلسیم و آهن و فولات گزینه مناسبی برای خانم های باردار و شیرده است .

۰ هویج

هویج هم مانند اسفناج حاوی فیتواستروژن است همچنین بتاکاروتن و ویتامین آ موجود در آن می تواند در کیفیت شیر مادر موثر باشد . همچنین هویج انرژی زیادی تولید می کند که برای مادر شیرده بسیار مفید است .

۰ بلغور جو دوسر

جو دو سر باعث ترشح هورمون اکسی توسین می شود و حس آرامش را در فرد ایجاد می کند .

۰حموس

حبوبات باعث ترشح شیر می شود ‌. حموس که ترکیبی از نخود ، سیر، آبلیمو و روغن زیتون است که نخود و سیر به تنهایی باعث افزایش تولید شیر می شود .

۰ ماهی سالمون

ماهی سالمون حاوی اسیدهای چرب و امگا ۳ است که باعث افزایش کیفیت شیر خواهد شد و آنرا مقوی خواهد کرد .

۰ زردآلو

زردآلو دارای فیتواستروژن است که سبب تولید شیر مادر می شود همچنین دارای فیبر پتاسیم کلسیم و ویتامین های آ و سی می باشد که باعث تعادل هورمونهای شیری می شود . خشک شده ی این میوه نیز سبب افزایش شیر مادر می شود .

۰ مارچوبه

این گیاه بمب انرژی است چرا که دارای ویتامینها و مواد مغذی زیادی است به دلیل فیبر بالایی که دارد سبب بالازرفتن کیفیت شیرمادر می شود .

۰ برنج قهوه ای

وقتی صحبت از غلات کامل به میان می آید برنج قهوه ای بهترین غلات است چون فقط پوسته ی بیرونی آن برداشته می شود . این غله انرژی لازم برای مادر را به همراه دارد .

۰ آب

بهترین نوشیدنی آب است که مصرف مایعات فراوان به خصوص اب باعث تولید شیر زیادی می شود .

۰ شیر غنی شده

از آنجا که شیر گاو مقادیر کمی از کلسیم مورد نیاز مادر را تامین می کند بهتر است از شیرهای غنی شده استفاده کرد . این شیرها بوسیله ی ویتامین ها و مواد مغذی غنی شده اند و می توانند بهترین جایگزین شیر معمولی باشند .

سخن آخر

با وجود اینکه راه های زیادی برای افزایش شیر مادر وجود دارد اما شاید بهترین راه مکیدن شسینه ی مادر باشد تا باعث شود شیر بیشتری ترشح شود . اگر مادر از لحاظ روحی و عاطفی توسط اصطرافیا و به خصوص همسر حمایت شود می تواند دوران شیردهی خود را به خوبی سپری کند .