از آنجا که دوران بارداری دوران بسیار مهمی است و سلامت مادر و جنین در اولویت قرار دارد قبل و حین بارداری آزمایشهایی انجام می شود تا از سلامت آنها و نیز اطلاع از وجود هر گونه نقص مادرزادی در جنین آگاه شد . به این آزمایشها ، آزمایش غربالگری گفته می شود . در واقع آزمایشهای غربالگری بارداری به آزمایشهایی گفته می شود که پزشک را از وجود نقوص احتمالی در جنین مطلع می کنند . این آزمایشها غیر تهاجمی هستند . این بدین معنیست که نیازی نیست بدن شکافته شود بلکه با دستگاههای پیشرفته می توان به وجود بیماریها پی برد . اکثر آزمایشهای غربالگری سه ماهه اول بارداری و دوم انجام می شوند و ممکن است در سه ماه ی سوم هم نیاز باشد تا این آزمایشها انجام شوند . بسته به نوع و شرایط زندگی آزمایشهای غربالگری متنوع هستند . رایج ترین این آزمایشها آزمایش تحمل گلوکز و یا تشخیص دیابت بارداری است . مقالات بارداری نی نی ناش را دنبال کنید.

همانطور که می دانید بارداری به سه دوره مجزا تقسیم می شود . هر کدام از این دوره ها مراقبتهای خاص خود را دارد . آزمایش غربالگری معمولا در سه ماهه ی اول و دوم انجام می شود و ممکن است در سه ماهه ی سوم هم انجام شود .

آزمایش غربالگری در سه ماهه ی اول بارداری

در سه ماه اول بارداری آزمایشهای خون اولیه و سونوگرافی انجام می شود .

سونوگرافی بارداری

امواج صوتی به کمک پزشک آمده و وضعیت و اندازه جنین را بررسی می کنند . همچنین در سونوگرافی تاریخ دقیق باردارشدن مادر نشان داده می شود . سونوگرافی ان تی نوعی از سونوگرافیست که در آن میزان مایعاتی که پشت گردن جنین است بررسی می کند اگر میزان آن بسشتر از حد طبیعی باشد احتمال زیاد نشانه ای از وجود سندروم داون است . سونوگرافی ان تی معمولا باید در هفته های یازده تا چهارده بارداری انجام شود . سونوگرافی دیگری به نام سونوگرافی بررسی آناتومی جنین وجود دارد که در سه ماهه ی دوم انجام خواهد شد . این سونوگرافی به بررسی دقیق جنین می پردازد و سلامت جنین را بررسی می کند .

آزمایشهای خون بارداری

در سه ماه اول بارداری آزمایشهایی برای بررسی وجود موادی مانند ویتامین آ مرتبط با بارداری و هورمونی که به آن گنادوتروپین گفته می شود ، انجام می شود . اکثر آزمایشهای صورت گرفته در دوران بارداری به بررسی ناهنجاریهای جنین می پردازند . البته آزمایشهایی نیز برای تشخیص ابتلا به سرخک ، سرخجه و سیفلیس و هپاتیت و ایدز انجام خواهد شد . تعیین گروه خونی و عامل ار هاش از دیگر آزمایشهای خون است . اگر ار هاش مادر با جنین سازگار نباشد موجب کم خونی و یرقان می شود . آزمایش تعیین ار هاش را در ادامه همین مقاله توضیح خواهیم داد .

نمونه گیری از پرزهای جفتی 

برای بررسی هر چه دقیق تر ناهنجاریهای کروموزومی نوعی آزمایش تهاجمی انجام می شود و بر دو نوع است ، شکمی و واژنی . آزمایشهای تهاجمی معمولا با خطر سقط جنین همراه هستند .

آزمایش تعین عامل ار هاش در بارداری ( RH )

پادتنی که روی گلبول های قرمز خون بعضی افراد است عامل ار هاش گفته می شود . اگر بین ار هاش مادر و فرزند ناسازگاری وجود داشته باشد موجب ابتلای جنین به زردی یا یرقان می شود . این آزمایش زمانی انجام می شود که ارهاش مادر منفی و ار هاش جنین مثبت باشد . به این زنان در۲۸ هفتگی و بعد از زایمان ایمونوگلوبین تزریق می شود تا قابلیت تولید پادتن را بدست آورند . ایمونوگلوبین به عنوان جایگزین پروتیین پلاسما در کسانیکه دچار کمبود و نقص ایمنی هستند تجویز می شود تا بتوانند پادتن تولید کنند .

بیشتر بخوانید : آزمایش های بارداری کدامند؟

آزمایش غربالگری در سه ماهه ی دوم بارداری

در این دوره از بارداری آزمایشهای دیگری انجام می شود تا بتوانند به سلامت جنین پی ببرند .

آزمایش خون ثانویه بارداری

آزمایشی موسوم به کوآد مارکر به بررسی ناهنجاریهای کروموزومی مانند سندروم داون وجود دارد که در سه ماهه دوم انجام می شود . در این آزمایش ۴ نوع پروتئین جنینی آزمایش می شود . البته کوآد مارکر زمانی درخواست داده می شود که آزمایشهای غربالگری سه ماهه ی اول انجام نشده باشد که البته چندان هم دقیق نیست .

آزمایش گلوکز بارداری

این آزمایش برای تشخیص دیابت بارداری درخواست داده می شود . اگر مادر به دیابت بارداری مبتلا شود فرزندش درشت شده و نیاز به سزارین پیدا می کند .

آزمایش آمنیوسنتز در بارداری 

اگر مادر سن بالای ۳۵ سال داشته باشد ، آزمایش غربالگری دوره قبل نتایج خوبی نداشته باشد ، در خانواده  سابقه اختلال وجود داشته باشد ، والدین حامل اختلالات باشند این آزمایش درخواست داده می شود . در این آزمایش مقداری از مایع آمنیوتیک رحم گرفته می شود و از مواد داخل آن آزمایش صورت می گیرد تا نقوص مادرزادی مانند مهره شکاف و سندروم داون  تشخیص داده شوند .

آزمایش غربالگری در سه ماهه ی سوم بارداری

اگر در سه ماهه ی اول و دوم بارداری غربالگریها انجام شوند در سه ماهه ی سوم کمتر پیش می آید تا آزمایش خاصی انجام شود .

آزمایش استرپتوکوک گروه بی در بارداری

این آزمایش در پی ایجاد عفونتهای شدید در نواحی  گلو ، معده ، واژن و دهان انجام می شود . عفونت اگر در ناحیه واژن باشد برای نوزاد خطرآفرین است . پزشک با تجویز آنتی بیوتیک در دوران بارداری می تواند از خطر احتمالی جلوگیری کند .

آزمایشهای تشخیصی در والدین

این آزمایشها زمانی انجام می شوند که غربالگریها خبر از خطر یا بیماری بدهند . برای تشخیص بهتر و دقیق تر آنها آزمایشهای تشخیصی درخواست داده می شود . این آزمایشها تهاجمی هستند و با شکاف در بدن انجام می شوند ‌. خطر سقط با این آزمایشها اندک است .

در این قسمت از مقاله نگاه دقیق تری به آزمایشهای غربالگری خواهیم داشت . امیدواریم با مطالعه ی این مطالب چشم انداز وسیع تری نسبت به باردارشدن و رعایت اصول بارداری پیدا کنید .

آزمایشهای غربالگری دوران بارداری کدام هستند ؟

آزمایشهایی که جهت بررسی سندروم داون ، سندروم ادوارد ، سندروم پاتو و پره آکلامپسی درخواست داده شوند آزمایشهای غربالگری سلامت جنین گفته می شود .

همانطور که می دانید این آزمایشها در دو مرحله انجام می شوند . مرحله اول که در سه ماهه ی اول بارداری انجام می شود شامل آزمایش خون و سونوگرافی می باشد و در هفته ۱۱ تا ۱۳ قابل انجام است . قدرت تشخیص این تستها ۸۵٪ است یعنی از هر صد مورد ابتلا به نقایص فقط ۸۵ مورد را شناسائی می کند .

در مرحله دوم که در سه ماهه ی دوم انجام می شود چهار شاخص خون اندازه گیری می شود و از هفته ی ۱۴ تا ۱۶ بارداری درخواست داده می شود . قدرت تشخیص این تستها ۸۰٪ است . پس از اندازه گیریهای غربالگری در سه ماه اول و دوم این مارکرها با هم ترکیب شده و نتایج بررسی می شوند . قدرت تشخیص این آزمایشها ۹۵٪ است . به همراه این آزمایشها سونوگرافی قدرتمند دیگری به نام آنومالی اسکن درخواست داده می شود تا پزشک بتواند در مورد وجود نقوص مادرزادی تصمیم گیری کند .

سونوگرافی ان تی

سونوگرافی ان تی جهت اندازه گیری مایع پشت گردن انجام می شود . اگر مقدار آن از حد طبیعی بیشتر باشد خبر از وجود سندروم داون می دهد . این سونوگرافی یکی از مارکرهای دوران بارداری است که باید بررسی شود .

سونوگرافی آنومالی اسکن

این سونوگرافی به علت دقت بالا بسیار دقیق است . آنومالی اسکن به بررسی اعضای حیاتی بدن مانند قلب ، مغز ، کلیه ، معده و غیره می پردازد . از آنجا که این سونوگرافی همه اعضای بدن جنین را بررسی می کند به راحتی می توان وجود نقایص مادرزادی و ناهنجاریها را تشخیص داد . به همین دلیل برای همه ی مادران باردار در هفته ۱۸ تا ۲۰ درخواست داده می شود .

اگر به هر دلیلی سونوگرافی ان تی پرخطر باشد و غربالگریها نتایج غیرقابل قبولی داشته باشند روشهای تشخیصی دیگری وجود دارد تا از وجود ناهنجاریها مطمئن شد .

• آمنیوسنتز
• نمونه برداری از پرزهای کوریونی

نتیجه

این اتفاق که فرزند دارای نقایص متعددی باشد برای هر فردی ممکن است پیش بیاید . وجود غربالگریها و سونوگرافیها به پزشکان کمک می کنند تا از وجود نقص ها و ناهنجاریها آگاه شوند و در صورت لزوم از تولد آنها جلوگیری کنند . با توجه به زمان کم اخذ مجوز برای سقط جنین بهتر است این غربالگریها هر چه زودتر و البته در زمان خود انجام شوند .به همین منظور توصیه می شود قبل از بارداری و حین آن حتما به پزشک مراجعه کرده و مراقبتهای لازم را انجام دهید .