جهت بررسی وضعیت جنین و سلامت جنین و مادر آزمایشها و غربالگریهایی دوران بارداری انجام می شود تا اگر نقصی وجود داشته باشد از آن مطلع شد . این غربالگری ها در دوره های مختلف بارداری انجام می شوند . غربالگری های سه ماهه ی اول بارداری شامل آزمایش خون و سونوگرافی ان تی است . با بررسی این قسمت می توان به وجود انواع نقص ها پی برد . هر چند که نمی توان به این سونوگرافی اکتفا کرد . البته سونوگرافی ان تی بارداری در سه ماهه ی اول جهت بررسی ناهنجاریهای مادرزادی جنین نیز آمده که می تواند بعضی سونوهای دیگر را در خود داشته باشد . در این مقاله نی نی ناش سونوگرافی NT را مورد بررسی قرار می دهیم.
سونوگرافی NT چیست؟ و چرا انجام می‌شود؟
ان تی به معنی فضای شفاف پشت گردن است . سونوگرافی ان تی در هفته ی ۱۱ تا ۱۳ بارداری انجام می شود و اگر دیرتر از این موعد انجام شود بافت پشت گردن ضخیم شده و نتیجه ای ندارد. در سونوگرافی ان تی ضخامت مایع پشت گردن جنین بررسی می شود اگر این مقدار بیشتر از حد طبیعی باشد احتمال وجود ناهنجاریهای کروموزومی بیشتر است . این ناهنجاریها شامل تریزومی ۱۳ ، تریزومی ۱۸ و تریزومی ۲۱ یا همان سندروم داون است . به همه ی زنان باردار توصیه می شود سونوگرافی ان تی را حتما انجام دهند چرا که این سونوگرافی جزیی از غربالگریهای سه ماهه ی اول بارداریست .
چرا در کنار سونوگرافی ان تی آزمایش می دهیم؟
با وجود اینکه این سونوگرافی بسیار دقیق است اما به بررسیهای بیشتری برای تشخیص ناهنجاریها نیاز است .سونوگرافی ان تی را نمی توان یک روش تشخیصی دقیق تلقی کرد چرا که نتایج آن به تنهایی برای تشخیص ناهنجاریها کافی نیست . به همین دلیل بهتر است سونوگرافی ان تی به همراه بررسی دو هورمون اچ سی جی و پاپ آ که توسط محصولات بارداری تولید شده و وارد خون مادر می شوند ، اندازه گیری شود . میزان موفقیت سونوگرافی ان تی در تشخیص ناهنجاریها ۷۰ تا ۷۵٪ است که با اندازه گیری دو هورمون گفته شده این میزان به ۸۳ تا ۹۲٪ افزایش می دهد .
در بارداری چند نوبت باید سونوگرافی انجام داد؟
امروزه پزشکان سه مرحله سونوگرافی انجام می دهند . اولین مرحله در روزهای اولیه بارداری است تا مشخص شود که جنین و قلب جنین تشکیل شده یا نه و آیا جفت جنین در جای مناسب است یا نه ؟ دومین سونوگرافی جهت تعیین جنسیت جنین است . سومین سونوگرافی اواخر بارداری انجام می شود که جهت بررسی وزن جنین ، کافی بودن مایع دور جنین و وضعیت جنین انجام می شود .
کاربرد سونوگرافی ان تی
همانطور که گفته شد سونوگرافی ان تی جهت بررسی مایع پشت گردن انجام می شود . با استفاده از این شاخص می توان وجود ناهنجاریهایی مانند سندروم داون ، سندروم پاتو و سندروم ادوارد را نیز تشخیص داد . البته سندروم پاتو و ادوارد نادر هستند و اگر تشخیص داده شوند به سقط جنین منجر خواهند شد . سونوگرافی ان تی کاربردهای دیگری هم دارد از جمله:
- تشخیص عفونتهای رحمی
- تشخیص نارساییهای قلبی
- تشخیص آناپلوئیدی
- تشخیص سندروم ترنر
- تشخیص ناهنجاری هرنی دیافرگم
- تشخیص دیاسپلازی استخوان
- تشخیص آمفالوسل
- وجود یا عدم وجود استخوان بینی
- تعییت سن و زمان دقیق زایمان
- اندازه گیری نواحی مختلف بدن جنین
چگونگی انجام سونوگرافی ان تی
سونوگرافی ان تی حدود سی دقیقه طول می کشد و چون بسیار حساس است بهتر است از قبل آب نوشیده شود تا سونوگرافی از کیفیت بالاتری برخوردار شود . در این سونوگرافی بعد از تعئین سن جنین و اندازه گیری ضخامت مایع پشت گردن با دانستن سن مادر و سن حاملگی ، میزان ناهنجاریهای کروموزومی اندازه گیری می شوند .
برای انجام سونوگرافی ان تی باید یک ساعت قبل آب بنوشید تا مثانه پر باشد . روی تخت به صورت طاق باز یا به پهلو دراز بکشید و لباس خود را بالا بزنید . متخصص بعد از ژل زدن به شکم شما پروپ دستگاه را روی شکم شما قرار می دهد و برای پیداکردن محل موردنظر آنرا می چرخاند و موارد را بررسی می کند .
تفسیر نتایج سونوگرافی ان تی
میزان مایع پشت گردن جنین به طور طبیعی در هفته ۱۱ تا ۱۳ بارداری باید کمتر از ۳/۵ میلی متر باشد . اگر از این مقدار کمتر باشد ازمایشات خون توصیه می گردد اما اگر مساوی یا بیشتر از این مقدار باشد باید تستهای تشخیصی هم انجام شوند . اگر با سونوگرافی ان تی تشخیص داده شود که جنین در معرض ابتلا به ناهنجاریها است پزشک آمنیوسنتز را درخواست خواهد کرد . نکته آن که نتیجه سونوگرافی ان تی به معنای وجود حتمی اختلالات نیست بلکه به این معنی است که خطر وجود ناهنجاریها و اختلالات در این افراد یبیشتر است . در مواردی هم دیده شده که با وجود نتیجه سونوگرافی ان تی بالا ، نوزاد سالم بدنیا آمده است .
عوامل موثر بر نتیجه سونوگرافی ان تی
در سونوگرافی ان تی ممکن است نتیجه وجود اختلال را تشخیص دهد با وجود اینکه جنین هیچ مشکلی ندارد به این نتیجه ، نتیجه مثبت کاذب گفته می شود . البته ممکن است برعکس این حالت هم رخ بدهد یعنی درحالیکه جنین به ناهنجاریها مبتلاست اما نتیجه سونوگرافی یک جنین سالم را نشان می دهد به این نتیجه هم نتیجه منفی کاذب گفته می شود . عوامل دیگری هم در نتیجه سونوگرافی دخیل هستند مانند اضافه وزن یا چاقی ، وجود مدفوع در روده ، قرارگرفتن جنین در حاتهای خاص ، فعالیت زیاد جنین ، پائین بودن حجم مایع آمنیوتیک ، ناتوانی برای دراز کشیدن .
عوارض سونوگرافی ان تی
از آنجا که سونوگرافی ان تی یک روش غیرتهاجمی است پس خطری برای مادر و جنین نخواهد داشت و به مادران باردار توصیه می شود حتما آنرا انجام دهند . در ضمن در این سونوگرافی از اشعه ایکس استفاده نمی شود بلکه امواج الکتریکی به امواج صوتی تبدیل می شود تا به بدن تابانده شده و نتیجه آن در مانیتور نشان داده شود .
ان بی در سونوگرافی ان تی
سونوگرافی ان بی یکی از مواردی است که در سونوگرافی ان تی بررسی می شود . این دو سونوگرافی نقش بسیار مهمی در تشخیص ناهنجاریهای مادرزادی دارد . در واقع ان بی به وجود یا عدم وجود استخوان یا تیغه ی بینی گفته می شود . ان بی از این جهت قابل بررسی است که با توجه به تحقیقات زیادی که صورت گرفته مشخص شده که اگر استخوان بینی تشکیل نشود نشانه ای از وجود سندروم داون یا همان منگولیسم ، سندروم پاتو ، ادوارد و ترنر است . تیغه ی بینی باید تا ده هفتگی شکل گرفته باشد و در طول دوران بارداری رشد آن ادامه یابد . اگر به هر دلیلی سونولوژیست نتواند تیغه بینی را مشاهده کند دلیل بر وجود حتمی سندروم داون نیست اما اگر در سه ماهه ی دوم در سونوگرافی آنومالی اسکن هم دیه نشود دال بر وجود مشکلی است .
سخن پایانی
به هر حال با انجام سونوگرافیهای توصیه شده توسط پزشک می توان از تولد نوزاد با انواع نقص های مادرزادی جلوگیری کرد چرا که با تولد چنین نوزادانی والدین و خانواده رنج زیادی را متحمل خواهند شد .
اگر در شهر یا محل زندگی شما سونوگرافی ان تی وجود ندارد نگران نشوید اگرچه توصیه شده حتما این سونوگرافی برای تشخیص سندروم داون انجام دهید اما جای نگرانی وجود ندارد چرا که پزشک با آزمایشهای دیگر می تواند اختلالات را بررسی کند .
