هنگام تولد نوزاد مقداری خون از بند ناف بیرون می آید که آن را ذخیره می کنند تا اگر در آینده به دلایلی نوزاد بیمار شد از آن استفاده کنند . این خون که از بافت عضلانی یا همان جفت گرفته می شود دارای سلولهای بنیادی زیادی است . بانک خون به معنی جمع آوری این سلولهای بنیادی و ذخیره آن می باشد . البته برای ذخیره ی خون بند ناف بعد از زایمان ، والدین باید مبلغی را به عنوان هزینه ی نگهداری پرداخت کنند یا آنرا به مراکز دولتی اهدا کنند .
ذخیره ی خون بند ناف از بیست سال پیش همزمان با اولین پیوند سلولهای بنیادی در دوران کودکی آغاز شد و همچنان به طور گسترده ادامه دارد .

اقدامات قبل از ذخیره ی خون بند ناف

اگر پدر و مادر قصد ذخیره ی خون بند ناف جنین را دارند باید پس از هفته ی بیست بارداری برای ذخیره کردن آن اقدام کنند و مادر آزمایش هایی درباره ی بیماریهای عفونی و کارت شناسائی را به همراه داشته باشد .

ذخیره ی خون بند ناف چگونه است .

پس از زایمان و تولد نوزاد بند ناف که نزدیک به جنین باشد قطع می شود که باید خون باقیمانده در جفت را بوسیله ی سرنگ جمع آوری کرد . نکته اینکه خون از بند ناف که به جفت متصل است گرفته می شود . در این مرحله بند ناف از نوزاد جدا می شود . این کار حدود ده دقیقه طول می کشد که نزدیک به چهل میلی لیتر خون جمع آوری می شود . در طول این کار ممکن است خون آلوده شود و دیگر کاربردی نداشته باشد همچنین خون از نظر بیماریهای باکتریایی ‌و ایدز و هپاتیت هم بررسی شود . بعد از اینکه خون جمع آوری شد به بانک خون بند ناف منتقل شده و سلولهای بنیادی جدا می شوند و در تانک ازت نگهداری می شوند .

پیوند خون بند ناف

پیوند خون بند ناف در کودکان و جوانان انجام می شود و در بزرگسالان به علت حجم کم آن انجام نمی شود . این پیوند به این گونه است که قبل از آن سلولها از حالت فریز خارج شده و ذوب می شوند سپس پیوند به صورت اتولوگ و یا آلوژنیک انجام می شود . لازم به ذکر است اتولوگ روشی است که در آن پیوند خون بند ناف از سلولهای بنیادی صورت می گیرد اما در آلوژنیک خون بند ناف از فرد دیگری گرفته می شود .

تاخیر در کلامپ خون بند ناف

تاخیر در ذخیره ی خون بند ناف باعث می شود مقدار مواد مغذی که به نوزاد می رسد بیشتر باشد و از فقر آهن جلوگیری می شود . اگر این تاخیر در جمع آوری کمتر از شصت ثانیه باشد می شود خون بیشتری را جمع آوری کرد .

انواع بانک خون بند ناف

بانک خون بند ناف دو گونه است . خصوصی و عمومی
بانک خون بند ناف عمومی : ذخیره ی خون بند ناف در بانک عمومی دو کاربرد دارد . اول اینکه برای امور تحقیقات از آن استفاده می شود . دوم اینکه می توان از آن برای درمان دیگران هم استفاده کرد . نگهداری خون بند ناف در بانک خون عمومی بدون هزینه است و در آینده نیز استفاده از آن برای اعضای خانواده و دیگران بدون هزینه است .
بانک خون بند ناف خصوصی : ذخیره ی خون بند ناف در بانک خصوصی فقط برای استفاده اعضای خانواده است و برای نگهداری آن باید هزینه پرداخت شود .

مدت زمان نگهداری خون بند ناف و هزینه آن

از نظر علمی مدت زمان نگهداری خون بند ناف بسیار کم است اما از نظر تئوری می توان خون بند ناف را تا سی سال نگه داشت . البته این مدت زمان هنوز تائید نشده است . هزینه ی نگهداری خون بند ناف به صورت دریافت سالیانه می باشد . اگر شخصی نیاز به استفاده از خون بند ناف داشته باشد چون خون بند ناف خود شخص ناچیز است باید از خون بند ناف دیگران هم استفاده کند که این مساله بسیار پر هزینه است .

مزایای بانک خون بند ناف

از آنجا که خون بند ناف حاوی سلولهای بنیادی است لذا می توان از آن به عنوان سازنده ی سلولهای خونی هم یاد کرد . با این اوصاف خون بند ناف می تواند به سلولهای خون مغز قلب و استخوان تبدیل شود . بانک خون بند ناف در درمان سرطان خون اختلالات ژنتیکی و اختلالات خونی نقش مهمی دارد . البته کسانی که به این بیماریها مبتلا هستند چون این بیماریها مربوط به خون و مغز استخوان است بهتر است از خون بند ناف دیگران استفاده کنند . تقریبا همه ی افراد مبتلا به بیماریهای خونی باید از خون بند ناف دیگران استفاده کنند . معمولا سلولهای سرطانی به وسیله ی شیمی درمانی یا رادیوتراپی درمان می شود اما نکته اینجاست که با این درمان سلولهای بنیادی سالم نیز از بین خواهند رفت . این بیماران می توانند از سلولهای بنیادی اهدایی کمک بگیرند و سلولهای خونی تولید کنند و سیستم ایمنی خود را بالا ببرند . از دیگر مزایای خون بند ناف نجات جان انسانهاست . کسانیکه مبتلا به بیماریهای خون و کم خونی و اختلالات متابولیکی هستند با استفاده از خون بند ناف می توانند بیماریها را درمان کنند . این سلولهای خونی را می توان از خون بند ناف ، جفت ، مغز استخوان و گردش خون بدست آورد . اما بهترین ساده ترین و کم هزینه ترین این روشها خون بند ناف است که بدون درد نیز هست . موفقیت با درمان خون بند ناف خیلی بالاست و در ده سال گذشته ثابت شده که با این روش درمان موفقیت درمان خیلی بیشتر شده است . درمان با روش خون بند ناف در حال تحقیقات گسترده ای از سوی دانشمندان است تا بتوانند از این روش در درمان بیماریهای دیگر هم استفاده کنند . همانطور که در درمان فلج مغزی و بیماری انسفالوپاتی ایسکمیک هایپوکسی از خون بند ناف استفاده کردند . امروزه دانشمندان در حال تحقیق بر روی خون بند ناف هستند تا بیماری اوتیسم را هم درمان کنند . از مزایای دیگر بانک خون بند ناف در دسترس بودن آن است . طبق گفته های قبلی اگر خون بند ناف در بانک خصوصی نگهداری شود همیشه در دسترس خواهد بود و می توان در مواقع ضروری از آن استفاده کرد .

معایب بانک خون بند ناف

از معایب بانک خون بند ناف بالابودن هزینه ی نگهداری آن است . اگر خون بند ناف در بانک خصوصی نگه داری شود هزینه ی بالایی دارد اما اگر در مراکز عمومی نگهداری شود کاملا رایگان است . ممکن است فرد در طول زندگی نیازی به خون بند ناف نداشته باشد بنابراین اگر در بانک خون بند ناف خصوصی نگهداری شود به هدر می رود مگر اینکه یکی از خواهر یا برادر فرد احتیاج به آن پیدا کنند . در ضمن اگر خون بند ناف در بانک خصوصی ذخیره شود امکان هدر رفتن آن وجود دارد اما اگر در مراکز عمومی نگهداری شود امکان استفاده ی دیگران از آن وجود دارد .

بیماریهای قابل درمان با خون بند ناف

طی تحقیقات انجام شده بیماریها و ضایعات عصبی ، بافت های آسیب دیده ی قلبی و استخوانی ، ترمیم سوختگیها و ضایعات پوستی ، ترمیم لوزالمعده و غیره را می توان با خون بند ناف و سلولهای بنیادی درمان کرد . محققان در مورد بیماریهای قلبی ، کبدی ، دیابت ، آسیب های نخاعی در حال انجام تحقیقات هستند تا مشخص شود که می توان از سلولهای بنیادی استفاده کرد یا نه .

بهترین زمان ذخیره ی خون بند ناف

خون بند ناف در مراکز جمع آوری خون بند ناف در دمای ۱۹۶ درجه و به صورت فریز شده نگهداری می شود که می توان تا ۲۰ سال آنرا در چنین شرایطی نگه داشت . اما بهترین زمان برای استفاده از آن ۵ سال اول است که برای خود نوزاد و بستگانش کاربرد دارد . لازم به ذکر است که بانکهای ذخیره ی خون بند ناف فقط خونهایی را قبول می کنند که از لحاظ انواع بیماریها بررسی شده باشند و مادر از نظر بیماری هپاتیت و سایر بیماریهای خونی مشکلی نداشته باشد .

سخن آخر

همانطور که ما برای اموال خود از بیمه استفاده می کنیم بهتر است برای سلامت نوزاد و دیگران نیز بیمه ای را در نظر بگیریم . ذخیره ی خون بند ناف نوعی بیمه است که باید برای آینده در نظر گرفت .