در این گفتار نی نی ناش در رابطه با رفلاکس نوزادان؛ علت و علائم رفلاکس نوزاد، عوارض رفلاکس نوزادان و همچنین راه های درمانی رفلاکس در نوزادان را مورد بررسی قرار می دهیم. به عنوان یک مادر قطعا بارها عبارت رفلاکس معده نوزاد به گوشتان خورده است. رفلاکس نوزاد زمانی اتفاق می افتد که مواد غذایی از معده به مری کودک برمی گردد و باعث استفراغ نوزاد می شود.
رفلاکس کودکان به طور طبیعی مسئله نگران کننده ای نیست و با بزرگ شدن نوزاد و رشد و تکامل کودک به مرور زمان برطرف می شود. اما مسئله ای که عموما منجر به نگرانی والدین می شود ادامه پیدا کردن این استفراغ ها بعد از 18 ماهگی و تکرر آن است. در چنین شرایطی توجه و رسیدگی به شرایط کودک امری الزامی است و باید به پزشک مراجعه کرد.
علائم رفلاکس نوزاد
به طور کلی نوزادان سالم ممکن است تا چند بار در روز هم رفلاکس داشته باشند. اما این مسئله تا زمانی که کودک سالم و شاد است و همچنان امور روتین خود را در پیش می گیرد جای نگرانی برای والدین وجود ندارد. توجه نمایید که در برخی موارد رفلاکس نوزاد نشان از مشکل پزشکی چون آلرژی به مواد غذایی؛ انسداد دستگاه گوارشی یا بیماری رفلاکس معده به مری است. رفلاکس عموما زمانی رخ می دهد که محتویات معده به اندازه ای اسیدی باشند که مری و گلو را تحریک کنند. به هر حال این ناهنجاری نیز دارای نشانه هاییست که علایم رفلاکس نوزاد را نشان میدهد. در صورتی که در استفراغ نوزاد خود علائم زیر را مشاهده کردید به پزشک مراجعه فرمایید:
- استفراغ جهنده: در این از استفراغ محتویات معده به شدت و با فشار از دهن کودک خارج می شود.
- وزن نگرفتن نوزاد: به طور عادی قد و وزن کودک در ماه های ابتدایی تولد دارای محدوده نرمالی است که اگر نوزاد شما متناسب با حد معمول وزن نگیرد نباید به سادگی از آن گذر کرد.
- استفراغی سبز یا زرد رنگ: اگر نوزادتان در استفراغ خود مایعی سبز یا زردرنگ بالا می آورد مراتب را به پزشک اطلاع دهید.
- امتناع از غذا خوردن
- استفراغ خونی یا حاوی موادی شبیه تفاله قهوه
- وجود خون در مدفوع
- وجود مشکلات تنفسی و سرفه مزمن
- کج خلقی و تحریک پذیر شدن بعد از صرف غذا
برخی از علائم بالا حاکی از وجود مشکلاتی جدی اما درمان پذیر هستند که با مراجعه به موقع به پزشک قابل درمانند.
علت رفلاکس نوزاد
اما پس از مشاهده علائم رفلاکس نوزاد؛ ممکن است این سوال برایتان پیش آمده باشد که دلیل و علت رفلاکس نوزاد چیست؟ همانطور که می دانید زمانی که نوزاد متولد می شود به دلیل آداپته نشدن و همچنین رشد تکامل نیافته اعضای بدنش ممکن است با مشکلاتی مواجه شود. در رابطه با رفلاکس نیز چنین مسئله ای وجود دارد! میان مری و معده حلقه ماهیچه ای وجود دارد که باز و بسته شدن آن منجر به ورود و گاها خروج مواد غذایی از معده به مری می شود. از آنجایی که این عضو ( اسفنکتر میانی) در بدن نوزاد هنوز آنطور که باید تکامل نیافتاده گاها در زمان نامناسب باز شده و باعث می شود محتویات معده به سمت بالا و در مری نوزاد جریان پیدا کند. در حالت طبیعی این ماهیچه باید تنها در زمانی که فرد غذا می خورد باز شود و در سایر زمان ها بسته بماند تا محتویات معده در جای خود باقی بمانند و عملیات هضم صورت بگیرد.
علل رفلاکس نوزاد در کودکان مختلف متفاوت است اما آنچه که بین همه آنها مشترک است، اجتناب ناپذیر است. این علل شامل:
- حالت درازکش بودن نوزاد در بیشتر مواقع
- رژیم غذایی مایع
- تولد زودهنگام کودک
در حالی که این استفراغ در نوزاد شما غیر طبیعی باشد عوامل زیر میتواند از دلایل رفلاکس معده نوزاد باشد:
- بیماری رفلاکس معده به مری ( GERD ) : اسید معده که منجر به آسیب به مری میشود.
- تنگی پیلور ( Pyloric Stenosis ) : پیلور یک ماهیچه و مانند دریچه ای بین معده و روده کوچک است. تنگی پیلور باعث می شود که از تخلیه محتویات معده به روده کوچک جلوگیری شود.
- ازوفاژیت ائوزینوفیلیک: در برخی از موارد نوع خاصی از گلبول های سفید با تجمع در مری؛ باعث آسیب پوشش داخلی مری می‌شوند.
- عدم تحمل غذایی: شیر گاو حاوی پروتئینی است که منجر به عدم تحمل غذایی در نوزادان می شود.
عوارض رفلاکس در نوزادان
در قسمت های قبل علائم رفلاکس نوزاد را برشماردیم و گفتیم که درمان رفلاکس نوزاد امری کاملاً ضروری است. از جمله عوارض رفلاکس در کودک این است که از رسیدن ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز به بدن کودک جلوگیری می‌کند. همین موضوع میتواند باعث ضعیف شدن بدن کودک و نهایتا ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن کودک در مقابل تهدیدات خارجی مانند ویروس‌ها و میکروب‌ها میشود و بدن کودک به راحتی پذیرای بیماری‌های گوناگونی شود.
ضمن اینکه تحقیقات حاکی از آن است که از دیگر عوارض رفلاکس بخصوص برای نوزادانی که به طور مکرر دچار استفراغ می شوند این است که ممکن است پس از دوران کودکی مستعد ابتلا به بیماری رفلاکس معده به مری باشند. نکته قابل توجهی که باید به آن اشاره شود این است که معمولا رفلاکس در کودکان خود به خود و بطور طبیعی با رعایت چند نکته ساده برطرف می شود.
بیشتر بخوانید : زردی نوزاد چه علائمی دارد؟ راه‌های درمان آن چیست؟
تشخیص رفلاکس نوزاد
ذر رابطه تشخیص رفلاکس نوزاد باید گفت بعد از مراجعه به پزشک و معاینه فیزیکی در صورت نبود مشکل خاص و تایید این موضوع از جانب پزشک نیازی به آزمایشات بیشتر وجود ندارد. در غیر اینصورت با توجه به دستور پزشک برای تشخیص رفلاکس نوزاد موارد زیر توصیه میگردند:
- سونوگرافی به منظور بررسی وضعیت دریچه پیلور
- آزمایش خون و ادرار به منظور تایید یا رد علل احتمالی استفراغ مکرر و وزن نگرفتن نوزاد
- پایش PH مری: در این حالت پزشک به منظور بررسی میزان اسیدیته مری، لوله باریکی را از دهان یا بیمی نوزاد وارد مری کرده و این فاکتور را اندازه گیری می کند. در حالت ممکن است کودک در بیمارستان بررسی شود.
- آندوسکوپی : به منظور نمونه برداری و تجزیه و تحلیل بیشتر، لوله ویژه ای مجهز به دوربین و چراغ از دهان وارد مری، معده و بخش ابتدایی روده کوچک می شود. ین امر عموما با بیهوشی عمومی صورت می گیرد.
- روش دیگری که به منظور تشخیص رفلاکس انجام میشود تصویر برداری با اشعه ایکس است.این روش به منظور بررسی ناهنجاری های مجرای گوارشی صورت میگیرد و به منظور تصویر برداری واضحتر پیش از تصویربرداری مایع کنتراست حاوی باریم؛ خورانده میشود.
راه های درمانی رفلاکس نوزادان
در صورت عادی بودن علت رفلاکس نوزاد؛ درمان‌های خانگی که پزشکان و مادران با تجربه توصیه میکنند شامل موارد زیر است:
- سعی کنید بعد از شیر دادن به نوزاد؛ به مدت 20 الی 30 دقیقه او را در وضعیت ایستاده نگه دارید. این کار باعث میشود تا شروع عملیات هضم، مواد غذایی در داخل محدوده معده باقی بمانند.
- آروغ کودکتان را در حین و بعد از غذا بگیرید. این کار باعث میشود تا هوای اضافی از معده کودک خارج شود.
- وعده های غذایی کودکتان را بیشتر و حجم آن را کمتر کنید.
- سری شیشه شیر کودک خود را در نظر داشته باشید! بیش از اندازه بزرگ یا کوچک بودن سری شیشه شیر کودک باعث بلع هوا و ایجاد مشکلات گوارشی برای کودک می شود.
- در صورت شیردهی؛ برای اینکه متوجه شوید آیا کودکتان آلرژی غذایی دارد یا خیر، مواد غذایی چون گوشت گاو، محصولات لبنی، تخم مرغ و موادی از این قبیل را از رژیم غذایی خود حذف کنید.
