اسید فولیک یا همان ویتامین ب ۹ که به آن فولات هم گفته می شود ، از ضروری ترین مکمل ها در دوران بارداری و قبل از آن است زیرا از نقص لوله های عصبی پیشگیری می کند . به همین دلیل پزشکان توصیه می کنند سه ماه قبل از بارداری خوردن آن آغاز شود و تا هفته شانزدهم ادامه یابد . از هفته شانزدهم با مصرف دیگر مکمل های دوران بارداری مصرف اسید فولیک به طور جداگانه لازم نیست . در این مقاله از سری مقالات نی نی ناش از مزایای اسید فولیک در بارداری ، میزان مصرف آن و موارد مربوطه صحبت خواهیم کرد.
ویژگیهای اسید فولیک
این ویتامین در دوران بارداری نقش موثری در پیشگیری از ایجاد نقص لوله عصبی دارد . به همین دلیل پزشکان و محققان به مصرف آن سه ماه قبل از بارداری همچنین بعد از آن تاکید دارند . به دلیل اینکه بدن نمی تواند اسید فولیک را ذخیره کند توصیه شده حتما مکمل آن مصرف شود چون این ویتامین در آب حل می شود و مصرف آن هیچ ضرری برای فرد ندارد . مصرف اسید فولیک برای همه در هر شرایطی مهم است چون این ویتامین می تواند در پیشگیری از سکته قلبی و مغزی ، دیابت و سرطان کمک کند . همچنین در تولید گلبول های قرمز و کم خونی بسیار موثر است و کسانی که از کم خونی رنج می برند می توانند با استفاده از این ویتامین کم خونی را مرتفع کنند .
علت مصرف قرص اسید فولیک
همانطور که قبلا هم گفته شد اسید فولیک در بسته شدن لوله عصبی جنین و کاسه سرنقش بسیار مهمی دارد به طوریکه ممکن است عصبها بیرون زده شوند و بعد از تولد مشکلات زیادی از جمله فلج پاها ، بی اختیاری ادرار وحتی مرگ ایجاد کنند . تحقیقات نشان داده است زنانی که اسید فولیک را از قبل بارداری مصرف کرده اند این مشکلات را نخواهند داشت .
مقدار مصرف اسید فولیک در دوران بارداری
ممکن است بسیاری از بارداریها از قبل برنامه ریزی نشده باشند بنابراین زنان در سنین باروری باید اسید فولیک به مقدار ۴۰۰میکروگرم مصرف کنند که این مقدار در بارداری به ۶۰۰میکروگرم افزایش پیدا می کند . این مقدار نیز ممکن است طبق نظر پزشک و با وجود شرایطی تغییر کند . این شرایط عبارتند از:
دوقلو یا چند قلو زایی
اضافه وزن و چاقی مادر
سابقه تولد نوزاد با نقص لوله عصبی
سابقه نقص لوله عصبی در مادر یا پدر
مصرف داروهای ضد صرع
داشتن بیماری دیابت و کم خونی و سل و ..
با وجود داشتن چنین شرایطی پزشک مقدار مصرف اسید فولیک را به ۴ میلی گرم افزایش می دهد.
بیشتر بخوانید: ویتامین های بارداری
عوارض کمبود اسید فولیک
ویتامین ب ۹ همان فولات است که محلول در آب است ولی اسید فولیک فرم ساختگی آن است که به صورت قرص بوده و محلول در آب هست و هضم آسانتری دارد و به راحتی در دسترس سلول قرار می گیرد در حالیکه فولات بسته به پختن و قرار گرفتن در کنار دیگر مواد ، در دسترس قرار گرفتن سلولی آن متفاوت است . از علل فقر فولات می توان به مصرف داروهای ضد صرع ، اختلالات جذب توسط روده ها ، جراحی روده که قسمتی از آن برداشته می شود و نرسیدن این مواد به بدن اشاره کرد .
۰اگر کمبود بیش از حد شدید باشد کم خونی می دهد و گلبول های قرمز درشت می شوند .
۰اگر هموسیستئین خون بالا باشد با خوردن ویتامین های ب ۶ و ب ۱۲و اسید فولیک هموسیستیین پایین می آید و خطر بروز بیماریهای قلبی و عروقی کاهش می یابد . در ضمن هموسیستئین بالا زوال عقل هم می دهد .
۰کمبود فولات منجر به تولید دی ان ای نابجا می شود و آن نیز منجر به سرطان زائی می گردد.
مزایای مصرف اسید فولیک
با مصرف اسید فولیک در بارداری شانس به دنیا آوردن فرزند با اختلالات عصبی وبسته نشدن لوله عصبی پائین می آید . همچنین با مصرف اسید فولیک از مسمومیت بارداری ، زایمان زود رس و اختلال در رشد جنین و اختلالات سیستم مغز مانند اوتیسم و کانسرهای کودکی و تاخیر در حرف زدن جلوگیری می شود . زنانی که قصد بارداری دارند باید یک تا سه ماه قبل از بارداری و تا سه ماه بعد از آن اسید فولیک مصرف کنند . کسانیکه داروهای خاصی مانند داروهای ضدصرع مصرف میکنند به تشخیص پزشک تا آخر بارداری باید اسید فولیک مصرف کنند .
منابع غذایی حاوی اسید فولیک
انواع زیادی از مواد خوراکی هستند که حاوی مقادیر زیادی از ویتامین ۹یا همان اسید فولیک می باشند . سبزی های دارای برگ پهن ، آجیل ، جگر گاو ، حبوبات خصوصا ماش ، غلات و مرکبات از منابع غذایی اسید فولیک هستند . از آنجایی که بعضی از این منابع دارای ویتامینهای دیگری از جمله ویتامین آ هم هستند که برای جنین مضرند بهتر است اسید فولیک به صورت قرص استفاده شود . مهمترین دلیل برای مصرف اسید فولیک رشد و بازسازی سلولها می باشد و کمبود آن می تواند سبب ایجاد ناراحتیهای روانی شود . خوراکیهای زیر منبع سرشاری از فولیک اسید هستند .
- بروکلی
- لوبیا چیتی
- تخمه ی آفتابگردان
- مارچوبه
- جگر بوقلمون
- نعنا خشک
- آووکادو
- دانه ی سویا
- منداب
- بادام زمینی
- موز
- لوبیا چشم بلبلی
- پودر گوجه فرنگی
- آب گوجه فرنگی
- پاپایا
- پرتقال
- تخم کتان
به عبارتی این ۱۷خوراکی جزو خوراکیهایی هستند که با داشتن مقادیر زیادی از اسید فولیک می توانند از سرطان و نقص عضو نوزاد جلوگیری کنند .
بیشتر بخوانید: رژیم غذایی بارداری
عوارض مصرف بی رویه اسید فولیک
یکی از عوارض مصرف بی رویه اسید فولیک خطر ابتلا به بیماریهای قلبی در کسانی که بیماریهای قلبی دارند افزایش می دهند . یکی دیگر از این عوارض ابتلا به سرطان است . از عوارض دیگر اختلال تشنج است . گیجی ، اسهال ، تهوع و …از دیگر عوارض مصرف بیش از اندازه اسید فولیک است .
زمان مصرف اسید فولیک
اگر پزشک زمان خاصی برتی خوردن آن تعیین نکرده بهترین زمان خوردن آنها نیم ساعت قبل یا بعد از غذاست . تقریبا همه ی افراد باید از این ویتامین استفاده کنند خصوصا :
- زنان باردار و شیرده
- بیماران کم خون
- بیماران دارای سوء هاضمه
- بیماران دیالیزی
- بیماران کبدی
- مصرف کنندگان مشروبات الکلی
فواید مصرف اسید فولیک برای مردان
کمبود اسید فولیک در مردان باعث ناهنجاری در اسپرم می شود . تحقیقات نشان می دهد اسپرم ها دارای تعداد غیر طبیعی از کروموزوم ها هستند و با مصرف اسید فولیک در سنین باروری می توان از بروز نقایص لوله عصبی پیشگیری کرد . در گذشته خوردن مکمل اسید فولیک مختص زنان بود اما امروزه با توجه به تحقیقات انجام شده ، معلوم شده این ویتامین بر روی کیفیت و حرکت اسپرمها تاثیر مثبتی دارد . همینطور تحقیقات نشان داده اند مردانی که ۲تا۳ ماه قبل از بارداری همسرشان اسید فولیک مصرف کرده اند شکل و کیفیت اسپرم در آنها بهتر بوده و توانایی باروری در آنها بیشتر بوده است . برخی از فواید مصرف اسید فولیک در مردان را برمی شماریم :
۰افسردگی
گفته شده شده کسانیکه از افسردگی رنج می برند فولات کمتری نسبت به بقیه در بدنشان وجود دارد و با مصرف آن بسیاری از این مشکلات حل شده است .
۰ اختلالات قلبی
نوعی اسید آمینه که باعث هضم پروتئین در بدن می شود باعث بیماریهای قلبی و مغزی می شود و به آن هموسیستئین گفته می شود . فولات نقش اساسی در پائین نگه داشتن آن دارد به عبارت دیگر وقتی سطح فولات در خون پائین می آید و سطح هموسیستئین افزایش می یابد و موجب این بیماریها می شود .
۰رشد موها
نقش اسید فولیک در رشد سلولها اجتناب ناپذیر است که در سلولهای مو هم تاثیر می گذارد . یکی از ویتامینها برای جلوگیری از سفیدی و ریزش مو اسید فولیک یا ویتامین ب۹ می باشد .
۰ باروری در مردان
برخی تحقیقات نشان می دهند اسید فولیک و روی در تقویت باروری در مردان موثر می باشد و به حرکت و کیفیت اسپرم کمک می کند . اما برخی تحقیقات دیگر این موضوع را رد می کنند .
جمع بندی
به طور کلی مصرف اسید فولیک در منابع طبیعی هیچ ضرری برای انسان ندارد چون این ویتامین در آب محلول است اما دوزهای بالای آن در مکمل های مصنوعی باعث بروز عوارض زیادی می شود . تنها با تجویز پزشک می توان از دوزهای بالای آن استفاده کرد . توجه داشته باشید که اسید فولیک با بعضی از داروها خصوصا داروهای ضد صرع تداخل دارد .
