هورمون ها بوسیله دستگاه غدد درون ریز تولید می شوند . غدد درون ریز مجاری ترشحی ندارند به همین دلیل ترشحات خود را در جریان خون می ریزند . به این ترشحات هورمون گفته می شود .
در طول دوران بارداری هورمون ها نقش بسیار مهمی دارند . تمام تغییرات بدن اعم از جسمی و روحی و روانی تحت سلطه ی هورمون ها هستند به طوریکه گفته می شود همه ی سختیهای دوران بارداری تحت تاثیر تغییرات در سطح هورمونها هستند . این هورمونها در دوران بارداری مدام در حال تغییر هستند . در مقاله هورمون های بارداری نی نی ناش در مورد این موضوع صحبت کرده ایم و به معرفی هورمون های مهم در بدن مادر می پردازیم .
یا هورمون گنادوتروبین جفتی انسان ( HCG )
مهمترین هورمونی که در دوران بارداری ترشح می شود هورمون گنادوتروبین است که وظیفه ی خون رسانی و اکسیژن رسانی به جفت می باشد . به عبارتی دیگر کار اصلی این هورمون آماده سازی بدن مادر برای نگهداری و رشد جنین است . در واقع اولین هورمونی که با باردارشدن در انسان ترشح می شود هورمون اچ سی جی است . این هورمون در ادرار وجود دارد و با آزمایشهای خانگی مانند بیبی چک میزان این هورمون اندازه گیری می شود . اگر مقدار آن بالاتر از حد تعریف شده در مقیاس جهانی باشد به منزله باردار بودن است . همچنین این هورمون مانع از تخمک گذاری تخمدانها در طول دوران بارداری می شود . سطح این هورمون هشت روز بعد از بارورشدن بالا می رود و بعد از دو تا سه ماه از لقاح به بالاترین حد خود می رسد سپس به آرامی پایین می آید و در سطح ثابتی باقی می ماند .
هورمون اچ سی جی چه زمانی ترشح می شود؟
این هورمون وظیفه ی محافظت از پوشش داخلی رحم را به عهده دارد و اگر این هورمون نباشد مخاط رحم در معرض خطر قرار می گیرد . هورمون اچ سی جی تا وقتی لقاح صورت نپذیرد ترشح نمی شود و دو هفته بعد از زایمان به طور کامل از بین می رود . اگر فرد دچار سقط جنین شده باشد حدود یک ماه و نیم طول می کشد تا هورمون اچ سی جی در بدن از بین برود . میزان این هورمون در بدن همه ی زنان یکسان نیست و این بستگی به بدن مادر دارد . البته این به آن معنی نیست که نوزاد از لحاظ سلامتی در معرض خطر قرار دارد . اگر سطح این هورمون پایین تر از سطح واحد بین المللی بر لیتر باشد ، پزشکان تلاش می کنند تا با استفاده از دارو آنرا جبران کنند . بالا بودن و پایین بودن هورمون اچ سی جی دلایل متعددی دارد .
دلایل بالا بودن هرمون اچ سی جی
بالا بودن این هورمون به ممکن است به دلیل خطا در آزمایش باشد و یا سن بارداری بیشتر از چیزیست که شما می دانید ،و یا دو یا چند قلو باردار هستید . یکی دیگر از دلایل بالا بودن سطح هورمون اچ سی جی می تواند حاملگی مولار باشد . درحاملگی مولار به جای رشد جنین ، یک توده در رحم شما رشد می کند . پایین بودن سطح این هورمون ممکن است به دلیل پایین تر بودن سن بارداری ، جنین سقط شده و حاملگی خارج رحمی باشد . به هر حال در مورد سطح این هورمون زیاد کنجکاوی نکنید چون کاری از دست شما بر نمی آید . تنها کار شما این است که مراقب سلامتی خود و جنینتان باشید .
هورمون پروژسترون
جسم زرد یا همان کیستی در تخمدان زنان مسئول ترشح هورمون پروژسترون می باشد . سطح این هورمون با شروع بارداری و تا هفته ی دهم بارداری بالا می رود و بعد جفت مسئولیت ترشح آن را به عهده می گیرد . نقش پروژسترون در طول دوران بارداری کمک به سیستم ایمنی بدن و شل کردن ماهیچه های رحم است . این هورمون همه ی ماهیچه های بدن را شل می کند و با گشاد کردن رگهای خونی فشار خون در بارداری را کاهش می دهد . گاهی این موضوع باعث می شود که فرد حامله دچار سرگیجه و سردرد و مشکلات گوارشی مانند نفخ و یبوست ، ریفلاکس ، آروغ زدن و سوزش سردل ، تهوع و استفراغ شود . همچنین این هورمون باعث رشد موهای بیشتر می شود .
چرا هورمون پروژسترون اندازه گیری می شود؟
به چند دلیل : تعیین زمان تخمک گذاری فرد حامله ، تعیین اینکه آیا جنین سقط شده و یا به چه دلیل بارداری خارج رحمی اتفاق افتاده ، بارداری پر خطر است یا نه ، علل ناباروری و تشخیص اختلال در غدد آدرنال . اگر سطح این هورمون در بدن بالا رود عوارضی را به همراه خواهد داشت . این عوارض شامل تغییرات خلق و خو و افسردگی ، سردردهای دوران بارداری ، یبوست ، حساسیت و درد پستانها و خستگی و خواب آلودگی می باشد .
هورمون استروژن
هورمون استروژن مانند پروژسترون از جسم زرد ترشح می شود و بعد از پایان سه ماهه ی اول ترشح آن به عهده جفت می باشد . این هورمون به رشد جنین در طول بارداری کمک می کند و باعث رشد غدد فوق کلیوی جنین می شود و با تحریک این غدد باعث ترشح هورمون می شود . با افزایش سطح این هورمون پوست پررنگ شده و تهوع و افزایش اشتها و نیز رشد رگهای تارعنکبوتی در فرد دیده می شود . این هورمون از جفت ترشح می شود به همین دلیل باعث بزرگ شدن رحم و سینه ها و رشد مجاری شیری می شود . این هورمون علاوه بر بالا بردن قدرت باروری باعث زیبا شدن زنان نیز می شود .
اکسی توسین
هورمون اکسی توسین باعث کشیدگی دهانه ی رحم و تحریک نوک پستانها برای تولید شیر می شود . با رسیدن به پایان بارداری رحم نسبت به این هورمون حساس شده و واکنش نشان می دهد .در کل این هورمون به نام هورمون عشق شناخته می شود چرا که هم در بدن زنان وجود دارد و هم در بدن مردان . وقتی دو نفر به هم علاقه مند می شوند این هورمون شروع به ترشح کردن می کند . اثرات رفتاری این هورمون به این علت که گیرنده های آن در مغز که مربوط به احساسات و عواطف هستند ترشح می شوند . لازم به ذکر است گیرنده های این هورمون در عضلات رحم و پستان به فراوانی یافت می شود .
ریلاکسین
این هورمون به هورمون آرامش معروف است چرا که به شل شدن عضلات و رباط ها کمک می کند . در واقع ریلکسین هورمونی است که زایمان طبیعی را محیا می کند . هورمون ریلاکسین مسئول شل کردن ماهیچه ها و رباط هایی است که در هنگام زایمان تحریک می شوند . در واقع این هورمون بدن را برای زایمان آماده می کند و سطح آن در دوران بارداری ده برابر بیشتر از مواقع عادی است . شل شدن رباطها گاهی موجب درد و التهاب می شود و راه رفتن را با مشکل روبرو می کند .
پرولاکتین
این هورمون تولید کننده ی شیر است و دارای خاصیت آرامش بخشی است و در طول بارداری تا بیست برابر افزایش می یابد . در واقع بافت پستان را برای شیردهی آماده می کند .
عدد بتا یا عدد هورمون اچ سی جی در بارداری دختر و پسر
غلظت هورمون ها از سه هفته بعد از لقاح افزایش یافته و با توجه به جنسیت جنین تغییر می کند . تحقیقات نشان داده مقدار بتا در جنین ماده بیشتر از جنین نر است و در تمام مدت بارداری بالا باقی می ماند . گاهی بالابودن غلظت این هورمون باعث ایجاد حالت تهوع صبحگاهی است به همین دلیل در بارداری دختر تهوع بیشتر دیده شده است . هورمون تستوسترون یا همان هورمون مردانه در جنین پسر از هفته هفتم بارداری ترشح می شود و باعث ایجاد اندام های مردانه در جنین می شود . البته این بدان معنا نیست که با وجود این علایم حتما پسردار یا دختردار می شوید بلکه ممکن است عکس این قضیه هم اتفاق بیفتد .
سخن آخر
نتیجه آنکه شناخت هورمون ها و عواملی که بر بارداری اثر می گذارند بر بارداری سالم تاثیر گذارند و با این شناخت پدر و مادر می توانند نوزاد سالمی را بدنیا آورند . مانند همیشه تاکید می شود قبل از بارداری حتما با پزشک در ارتباط باشید .
